Author: Ritstjórn

Barátta um jöfn tækifæri safnar ryki í skúffum vinstrimanna. Nú skal koma böndum á framtaksmanninn sem hefur verið drifkraftur bættra lífskjara.

Óli Björn Kárason skrifar í Mbl

Baráttan um hylli kjósenda er margbreytileg en ekki síbreytileg – aðeins aðferðirnar breytast í takt við tæknina. Hvernig og með hvaða hætti stjórnmálamenn og -flokkar nálgast kjósendur gefur oft betri skilning á þeirri hugmyndafræði sem byggt er á (sé hún á annað borð til staðar), en klassískar skilgreiningar um vinstri og hægri, sósíalisma og frjálshyggju, róttækni og íhaldssemi, þjóðernishyggju og alþjóðahyggju, lýðræði og alræði, markaðshyggju og áætlunarbúskap. Allir sem sækjast eftir stuðningi kjósenda gefa ákveðin loforð. Á meðan einn heitir því að beita sér fyrir auknum fjárveitingum til heilbrigðismála, er annar sem leggur áherslu á skipulag heilbrigðiskerfisins og nauðsyn þess að samhengi sé á milli útgjalda og þjónustu. Svo er það frambjóðandinn sem telur nauðsynlegt að einfalda regluverk og gera framtaksmönnum auðveldara að láta hendur standa fram úr ermum. Á móti honum stendur sá sem segir það almannahagsmuni að byggja upp sterkt eftirlits- og leyfiskerfi, enda sé atvinnurekendum ekki treystandi. Í hugum margra er þetta allt í samræmi við hefðbundnar skilgreiningar á vinstri og hægri.

Árangur tortryggður

Átakalínur stjórnmálanna eru ekki alltaf svona hreinar, enda hentar það ekki öllum. Tækifærissinninn hefur ekki sérstakan áhuga á því að skilgreina hlutverk ríkisins eða marka stefnu í skattamálum eða atvinnumálum. Hann stingur aðeins puttanum uppi í sig, tekur hann út og setur út í loftið til að átta sig á því hvaðan vindar blása. Bróðir hans, lukkuriddarinn, skynjar tækifærin og nýtir sér þau. Og þá eru þau vopn notuð sem hentar hverju sinni. Lukkuriddarinn gerir sér góðar vonir um að geta gert út á ríkissjóð, enda búið að ríkisvæða stjórnmálaflokkana að stórum hluta. (Ríkisvæðing stjórnmálaflokka myndar efnahagslegan hvata fyrir pólitíska ævintýramenn). Tækifærissinninn og lukkuriddarinn leggja meira upp úr orðskrúði og umbúðum en innihaldi.

Lesa áfram

Þegar hjarðhegðun er beitt til að afmarka hvað telst skynsamlegt, þá er skipulegri hugsun, staðreyndum og rökræðu hent út um gluggann.

Arnar Þór Jónsson skrifar í Fréttablaðið

Í einfeldni minni hélt ég að sú dómharka, fordæming, þröngsýni og krafa um samræmda hugsun, sem einkennir margt á samfélagsmiðlum, væri aðallega bundin við fólk sem alist hefði upp við þá flatneskju og yfirborðsmennsku sem þar er að finna. Þetta byggði ég á því að samfélagsmiðlar séu magnari fyrir háværustu raddirnar og vettvangur þar sem sannleikurinn er daglega afbakaður. Þessi hugmynd mín var að nokkru leyti leiðrétt 4. ágúst sl. þegar tveir menn á níræðisaldri réðust gegn persónu minni í Fréttablaðinu. Báðir kjósa þeir þar að rangtúlka, af baka og misskilja það sem þó á að vera auðskilið þeim sem hafa opinn huga og beita gagnrýninni hugsun. Umræða um íslenska hagsmuni, ESB o.fl. þarf að byggjast á raunsæi og staðreyndum, ekki draumsýn eða ímyndunum. Í því sem hér fer á eftir ætla ég ekki að elta ólar við ómálefnalega framsetningu þessara manna því greinar þeirra bera vott um að þeir séu inni í bergmálshelli og hafi því ekki aðeins einangrað sig frá samfélaginu í heild, heldur einnig frá raunveruleikanum sem slíkum. Við lifum á tímum þar sem stöðugt er þrengt að frjálsri hugsun.

Lesa áfram

Þurfa fleiri að hugsa sinn gang?

Styrmir Gunnarsson skrifar í Mbl

Vel skipulagðir stjórnmálaflokkar eru lykilþáttur í lýðræðisríkjum. Með sama hætti er skipulagsleysi á flokkum líklegt til að valda vandræðum í lýðræðislegum stjórnarháttum. Það stefnir í það nú vegna öngþveitis í flokkakerfinu. Annars vegar vegna þess að til hafa orðið nýir flokkar sem standa ekki undir nafni og hins vegar vegna þess að gömlu flokkarnir hafa staðnað. Nýju flokkarnir eru nafnið tómt og á bak við þá eru fámennir hópar fólks. Gömlu flokkarnir eiga sér lengri sögu og sumir þeirra eru með þúsundir og jafnvel tugþúsundir flokksmanna. En þeirra vandamál er stöðnun. Þeim hefur ekki tekizt að laga sig að breyttu samfélagi og eru hræddir við nýjar hugmyndir eða aðrar skoðanir en þær sem eru ríkjandi hverju sinni. Þó má benda á að þær miklu umræður sem urðu um orkupakka þrjú kviknuðu á opnum fundi í Valhöll fyrir troðfullu húsi.

Lesa áfram

Er það draumur þinn, lesandi góður, að láta aðra hafa vit fyrir þér frá vöggu til grafar?
Eða viltu fá að lifa sjálfstætt, á þínum forsendum, og læra með því að prófa þig áfram – og gera mistök?

Arnar Þór Jónsson skrifar í Mbl:

Fyrirsögnin hér að ofan er óbein þýðing á aðvörunarorðum C.S. Lewis um „velviljað alræði“. Önnur ummæli sem urðu mér hvatning til að setja þessar línur á blað féllu fyrir stuttu í fésbókarhópnum Heildarmyndinni. Þau voru sett fram af manni sem kvaðst vera hræddari við aðgerðir stjórnvalda gagnvart kórónuveirunni en veiruna sjálfa. Þessar tvær setningar hafa ásótt mig síðustu daga, því mér finnst sérstakt til þess að hugsa að veira sem 99,9% Íslendinga undir sjötugu lifa af – og veldur nú engum eða vægum einkennum hjá 97% smitaðra – skuli verið búin að umturna öllu daglegu lífi okkar, ekki aðeins hérlendis, heldur víðs vegar um heim. Í þessu ljósi má velta því fyrir sér hvort veiran sé í raun stærsta vandamálið eða hvort vandinn liggi mögulega annars staðar, t.d. í undirmönnun í heilbrigðiskerfinu eða að forvörnum sé ábótavant. Þótt grímur komi að litlu ef nokkru gagni við útbreiðslu kórónuveirunnar hafa þær verið gerðar að hluta daglegs lífs og að skilyrði fyrir aðgengi að verslunum, veitingastöðum o.fl. Gagnsemi þeirra er hugsanlega mest fyrir þá sem vilja deila og drottna, því grímurnar eru stöðug áminning um það að við séum heilsufarsógn hvert við annað. Tækniveldi í stað lýðveldis? Þetta ástand grefur undan trausti í samfélagi okkar.

Lesa áfram

Áhugaleysi á Alþingi

Styrmir Gunnarsson skrifar í Mbl

Frá 1951 til loka kalda stríðsins voru utanríkis- og varnarmál kjarninn í öllum pólitískum umræðum hér á landi. Nú eru þau varla nefnd. Þótt kalda stríðinu sé lokið er það veruleiki að norðurslóðir hafa öðlast nýja þýðingu eins og sjá má af því að tvö stórveldi, Kína og Rússland, sækjast stíft eftir auknum áhrifum í þessum heimshluta. Augljóst er að sú ásókn hefur áhrif á stöðu Íslands. Samt er lítið um umræður um utanríkismál á Alþingi. Það verður að breytast og við hæfi að sú breyting hefjist í aðdraganda þingkosninga. Staðan í alþjóðamálum er sú, að nýtt kalt stríð er að brjótast út á milli Bandaríkjanna og Kína. Fyrr í þessari viku voru bandarískir embættismenn í Kína. Þar var þeim sagt að uppgangur Kína yrði ekki stöðvaður og það er áreiðanlega mikið til í því, bæði vegna þess að Kínverjar eru langfjölmennasta þjóð í heimi og það er fyrirsjáanlegt að fyrir lok þessa áratugar verði þeir orðnir mesta efnahagsveldi heims. Auk þess sögðu Kínverjar að Bandaríkjamenn væru að gera úr þeim, Kínverjum, ímyndaðan óvin.

Lesa áfram

“Íslensku dómstólarnir, sem áður vísuðu ýmsum mikilvægustu málum sínum til EFTA-dómstólsins og framfylgdu úrskurðum hans af samviskusemi, hafa nánast hætt að vísa málum til Lúxemborgar, að því er virðist af því að þeir gera sér grein fyrir því sem nú er
upp á teningnum.“

Carl Baudenbacher skrifar í Mbl

Hinn 30. júní 2021 gaf EFTA-dómstóllinn út tvö ráðgefandi álit í málum sem tengdust hinu svonefnda norska velferðarhneyksli („NAV“ hneykslið). Álitin vörðuðu mann sem dæmdur hafði verið í héraðsdómi í Ósló til fimm mánaða fangelsisvistar fyrir að hafa dvalist í Danmörku og á Spáni meðan hann þáði atvinnuleysisbætur, og svo mann sem hafði þurft að endurgreiða fé eftir að hafa dvalið utanlands. Síðara málinu var vísað til EFTA-dómstólsins af norska almannatryggingadómstólnum. Í fyrri velferðarmálum, sem snerust um flutning sjúkrabóta og endurhæfingarlífeyris úr landi, hafði EFTA-dómstóllinn talið í maí 2021 að grundvallarreglur EES-samningsins um frjálsa för fólks giltu um þessi atriði. Í álitunum tveimur frá 30. júní 2021 taldi EFTA-dómstóllinn hins vegar að svo væri ekki í tilviki atvinnuleysisbóta. Í þeim málum giltu einungis lög um almannatryggingar, þ.e. afleidd EES-löggjöf. Var norska ríkið sýknað af ólögmætu athæfi í þessum málum.

Þar sem málatilbúnaður Eftirlitsstofnunar EFTA og framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins kom ekki til umfjöllunar hjá EFTA-dómstólnum er engu gegnsæi fyrir að fara. Ríkislögmaður Noregs lýsti ánægju sinni með niðurstöðuna. Virtur prófessor í þjóðarétti, Mads Andenas, gagnrýndi hins vegar úrskurðina og taldi að þeir fengju ekki staðist. Þessir tveir úrskurðir marka nýjasta lágpunktinn í þróun sem hófst snemma árs 2018, þegar Páll Hreinsson varð forseti EFTA-dómstólsins. Frá þeim tíma hefur EFTA-dómstóllinn tekið óhóflega vinsamlega afstöðu gagnvart norska ríkinu á kostnað borgara og fyrirtækja.

Lesa áfram

Arnar Þór Jónsson skrifar í Mbl

Sem almennur borgari vil ég sporna gegn því að rökbrellum sé beitt til að spila með kjósendur

Af einhverjum ástæðum hafa málsvarar Viðreisnar ítrekað beint spjótum sínum að mér í 5. sæti framboðslista Sjálfstæðisflokksins í SV-kjördæmi. Líkar mér það á margan hátt vel – en hef eins og margir velt vöngum yfir þessum áhuga sem Viðreisnarfólk hefur sýnt mér. Getur verið að það stafi af áhyggjum af því að málflutningur minn muni opinbera hversu innantóm stefnumál Viðreisnar eru? Hafa má skilning á því að innan Viðreisnar óttist menn að atkvæði þeirra, sem láta sér annt um rétt okkar Íslendinga til að stjórna eigin málum og aðhyllast raunverulegt frjálslyndi, kunni fram til kosninga að flytjast um set, frá gervifrjálslyndi Viðreisnar yfir til Sjálfstæðisflokksins og þar með þeirra sem vilja verja m.a. raunverulegt, sígilt frjálslyndi.

Í Morgunblaðinu nú 26. júlí stígur fram maður að nafni Guðjón Jensson sem, líkt og fyrirsvarsmenn Viðreisnar, kýs að hagræða hlutunum, ræða um persónu mína og gera mér upp skoðanir. Grein hans, eins og áðurnefndur málflutningur, einkennist því miður af falsrökum, rangfærslum og byggist á fordómum fremur en staðreyndum og skynsemi.

Lesa meira

Arnar Þór Jónsson skrifar í Mbl

Nái ég kjöri á Alþingi mun ég að sjálfsögðu láta af dómarastörfum á meðan ég gegni þingmennsku.

Þegar allt er á fleygiferð, þegar pólitískrar og félagslegrar upplausnar gætir, þegar aðstæður eru ófyrirsjáanlegar, þá blasir við mikilvægi þess að menn hafi föst mið og óhagganleg gildi sem reynst hafa vel. Stjórnarskrá, lögum og stjórnmálum er ætlað að standa vörð um slík gildi. Við stöndum nú frammi fyrir því að síðastnefndir öryggisventlar eru vanræktir. Gengið er frjálslega um ákvæði stjórnarskrárinnar, lýðræðisrót íslenskra laga trosnar frá ári til árs og stjórnmálamenn ganga sífellt lengra í að framselja vald sitt. Samhliða þessari þróun birtist ný sviðsmynd við sjóndeildarhringinn, þar sem ýmiss konar samtök og hagsmunahópar takast á um völd og áhrif. Hér vísa ég til hópa sem byggðir eru á hagsmunum og sameiginlegri sjálfsmynd þeirra sem samsama sig með hópnum. Þessi þróun er stærsta ógnin við lýðræðið og verður enn ókræsilegri þegar baráttan um völdin færist út fyrir landsteinana og risahagsmunir taka sér völd yfir þjóðríkinu. Í öllu þessu leynist þversögn sem erfitt er að útskýra: að innanlandsófriður verður herskárri á sama tíma og áhrif innlendra stjórnvalda og stjórnmálamanna verða minni.

Lesa áfram

Arnar Þór Jónsson skrifar í Fréttablaðið

Blaða- og tímaritsgreinar sem ritaðar eru í góðri trú hljóta að hafa það að markmiði að sýna umfjöllunarefnið í nýju ljósi og vera þannig gagnlegt efnislegt framlag til málefnalegrar umræðu. Það eru því ávallt vonbrigði að rekast á greinar sem afvegaleiða, drepa málum á dreif og / eða varpa hulu yfir raunveruleikann fremur en að upplýsa og fjalla um staðreyndir.

Í Morgunblaðinu 10. júlí sýndi ég með rökum hversu klisju­kenndur og villandi málflutningur þeirra er sem vilja gera inngöngu Íslands í ESB að aðalstefnumáli sínu fyrir þingkosningarnar næstkomandi haust.

Lagði ég áherslu á að umfjöllun um slík alvörumál yrði að taka mið af raunsæi (d. realpolitik) en ekki hugarburði eða ímyndunum á borð við þær sem því miður einkenndu Fréttablaðsgrein Þorsteins Pálssonar 8. júlí síðastliðinn.

Í nýrri grein Þorsteins 15. júlí er sami tónn sleginn strax í upphafi þegar hann segir að oft sé „árangursríkara í pólitík að hræða fólk frá stefnu andstæðinganna en að fá það með rökum til að aðhyllast eigin málstað.“

Svo er að sjá sem hann beiti í þessum tilgangi afbökunum, ýkjum og rangfærslum. Ég hvet alla til að lesa áðurnefnda Morgunblaðsgrein mína og bera saman rökfærslur okkar Þorsteins til að meta hvor okkar byggir á traustari grunni.

Það er illa komið fyrir fyrrverandi formanni og varaformanni Sjálfstæðisflokksins þegar þau hafa gengið í lið með þeim sem vilja grafa undan sjálfstæði þjóðarinnar með staðlausum stöfum og hræðsluáróðri; með þeim sem vilja að Íslendingar gefi frá sér til útlanda aftur stjórn eigin mála sem þeir svo lengi börðust fyrir að fá inn í landið.

Lesa meira